Procesy Zachodzące na Różnych Poziomach Podczas Siedzenia w Ciszy (Shikantaza)
Shikantaza, często tłumaczone jako „tylko siedzenie”, jest jedną z najbardziej fundamentalnych, a zarazem głęboko transformujących praktyk medytacyjnych w tradycji Zen. Ta forma medytacji, chociaż z pozoru bardzo prosta, angażuje różne poziomy naszego bytu – fizyczny, mentalny, emocjonalny i duchowy. Właśnie dzięki tej wielowarstwowości Shikantaza jest uważana za jedną z najpotężniejszych form medytacji, prowadzącą do głębokiego wglądu i transformacji. Przyjrzyjmy się szczegółowo, jakie procesy zachodzą na różnych poziomach podczas tej praktyki.
Poziom Fizyczny: Ciało jako Fundament Medytacji
Pierwszym i najbardziej oczywistym poziomem, na którym zachodzą zmiany podczas Shikantaza, jest poziom fizyczny. Właściwa pozycja ciała ma tutaj kluczowe znaczenie. Praktykujący zwykle siedzi w pozycji lotosu, półlotosu lub na specjalnej poduszce (zafu), z wyprostowanym kręgosłupem, zrelaksowanymi ramionami i rękami ułożonymi w mudrze kosmicznej (lewa dłoń spoczywa na prawej, a kciuki delikatnie się dotykają).
1. Stabilność i Ugruntowanie
Poprzez utrzymywanie stabilnej, symetrycznej postawy, ciało tworzy fundament dla spokojnego umysłu. Stabilność ciała jest nierozerwalnie związana ze stabilnością umysłu – gdy ciało jest stabilne i zrelaksowane, umysł ma większą szansę na osiągnięcie spokoju. Regularna praktyka Shikantaza prowadzi do wzmocnienia mięśni posturalnych, poprawy równowagi i zwiększenia świadomości ciała.
2. Regulacja Oddechu
Podczas Shikantaza, chociaż oddech nie jest centralnym obiektem medytacji, naturalnie się reguluje i pogłębia. Spokojny, regularny oddech pomaga w osiągnięciu stanu relaksacji i jednocześnie wspiera uważność, ponieważ każdy oddech przypomina o obecności w danym momencie. Ten naturalny proces oddechowy wpływa na układ nerwowy, obniżając poziom stresu i promując wewnętrzny spokój.
Poziom Mentalny: Przepływ Myśli i Umysł Obserwatora
Na poziomie mentalnym, Shikantaza polega na przyjęciu postawy obserwatora wobec przepływu myśli, bez angażowania się w nie ani próby ich kontrolowania. To jest moment, w którym umysł staje się świadkiem samego siebie, obserwując pojawiające się myśli, emocje i wrażenia z dystansem i akceptacją.
1. Obserwacja Bez Oceny
W Shikantaza myśli są traktowane jak chmury przesuwające się po niebie – pojawiają się i znikają, nie pozostawiając śladu. Kluczowym elementem tej praktyki jest nieprzywiązywanie się do myśli i nieocenianie ich. Praktykujący zauważa każdą myśl, która się pojawia, ale nie wciąga się w nią, pozwalając jej swobodnie odejść. Z czasem umysł uczy się reagować na myśli z coraz większym spokojem i równowagą.
2. Rozluźnienie Mentalne
Gdy praktykujący przestaje angażować się w myśli, umysł zaczyna się rozluźniać. Ta redukcja napięcia mentalnego prowadzi do stanu głębokiego spokoju i klarowności. Mimo że myśli nadal się pojawiają, przestają dominować nad umysłem, co umożliwia głębszy wgląd i zrozumienie natury umysłu.
Poziom Emocjonalny: Uwalnianie i Przetwarzanie Emocji
Na poziomie emocjonalnym, Shikantaza pozwala na świadome doświadczanie i przetwarzanie emocji, które mogą pojawić się podczas medytacji. Często bywa tak, że w stanie ciszy i skupienia, ukryte emocje zaczynają wypływać na powierzchnię, co daje możliwość ich przetworzenia.
1. Świadome Doświadczanie Emocji
W Shikantaza emocje są traktowane podobnie jak myśli – są obserwowane z dystansem, bez przywiązywania się do nich lub próby ich tłumienia. Praktykujący uczy się, że emocje są naturalną częścią ludzkiego doświadczenia i nie muszą być ani tłumione, ani nadmiernie wyrażane. Poprzez obserwację emocji w ich pierwotnej formie, bez dodawania do nich narracji umysłu, dochodzi do ich naturalnego rozpuszczenia.
2. Uwalnianie Ukrytych Emocji
Podczas głębokiej medytacji Shikantaza, mogą pojawić się emocje, które były ukryte lub stłumione w podświadomości. Medytacja daje przestrzeń do ich uświadomienia, przeżycia i ostatecznego uwolnienia. To proces oczyszczania emocjonalnego, który z czasem prowadzi do większego poczucia wewnętrznej harmonii i równowagi emocjonalnej.
Poziom Duchowy: Przekroczenie Dualizmu i Jedność z Chwilą Obecną
Shikantaza, w swojej najbardziej subtelnej i duchowej formie, prowadzi do doświadczenia jedności z chwilą obecną, gdzie dualistyczne podziały między „ja” a „światem” zaczynają zanikać.
1. Przekroczenie Ego
W miarę jak umysł się uspokaja i myśli przestają dominować, praktykujący może doświadczyć chwil, w których poczucie oddzielnego „ja” zanika. To doświadczenie jest często opisywane jako moment transcendencji ego, gdzie jednostkowe „ja” łączy się z większą całością. Jest to stan głębokiego zjednoczenia z tym, co jest, bez poczucia odrębności.
2. Doświadczenie „Pustki” (Śunyata)
Shikantaza prowadzi do doświadczenia tzw. „pustki” lub „pustości” (śunyata), która w Zen nie oznacza nicości, ale raczej pełnię i nieskończoność, która nie jest ograniczona przez dualistyczne podziały. W tym stanie praktykujący doświadcza rzeczywistości takiej, jaka jest, bez filtrów i interpretacji umysłu. To głębokie duchowe doświadczenie prowadzi do zrozumienia natury rzeczywistości i własnej istoty.
Proces Transformacji: Shikantaza Jako Droga Przemiany
Procesy, które zachodzą podczas Shikantaza, prowadzą do głębokiej wewnętrznej transformacji. Na poziomie fizycznym ciało staje się bardziej ugruntowane i świadome, na poziomie mentalnym umysł osiąga spokój i klarowność, na poziomie emocjonalnym następuje uwolnienie od starych emocji, a na poziomie duchowym praktykujący może doświadczyć jedności z całym istnieniem.
Regularna praktyka Shikantaza jest jak stopniowe odkrywanie kolejnych warstw siebie, które z czasem prowadzi do pełniejszego zrozumienia własnej natury i rzeczywistości, w której żyjemy. To proces, który wymaga cierpliwości, zaangażowania i pokory, ale przynosi głębokie i trwałe rezultaty.
Shikantaza jako Narzędzie Głębokiej Medytacji
Shikantaza, choć z pozoru prosta, jest niezwykle zaawansowaną praktyką medytacyjną, która działa na wielu poziomach naszego bytu. Od fizycznej stabilności, przez mentalną klarowność, po emocjonalne uwolnienie i duchowe zjednoczenie – Shikantaza prowadzi do głębokiej transformacji i wglądu w naturę rzeczywistości. Jest to praktyka, która w pełni oddaje istotę Zen: bezpośrednie doświadczenie bycia tu i teraz, w pełnej akceptacji i uważności.
Skontaktuj Się z Nami
Masz pytania? Chcesz dowiedzieć się więcej? Napisz do nas na kontakt@subprofit.pl – jesteśmy tutaj, aby pomóc Ci rozpocząć drogę do sukcesu i stabilności!
